System dobrowolny dla pracowników
Założeniem PPK jest jego pełna dobrowolność. Pracownicy nie będą mieli obowiązku dodatkowego odkładania swoich pieniędzy, chociaż projekt ustawy przewiduje zarówno domyślność objęcia systemem jak i cykliczne, ponowne dopisywanie do PPK tych, którzy z PPK zrezygnowali.
Pracownicy, którzy nie będą chcieli uczestniczyć w PPK, będą musieli w sposób aktywny (przez swoją deklarację) z niego zrezygnować (opcja „opt out”). Rezygnacja nie będzie jednak stała. Co cztery lata pracownik będzie ponownie, automatycznie dopisywany do PPK. Oczywiście pracownik znów będzie miał możliwość złożenia rezygnacji. Rezygnacje będą zatem okresowe, co będzie miało na celu przypominanie o możliwości dodatkowego oszczędzania i zachęcanie do pozostania w PPK.
Umowa o zarządzenia i prowadzenie PPK
Choć dobrowolne dla pracowników, PPK będzie jednakże obowiązkowe dla wszystkich pracodawców. Pracodawcy będą musieli zawrzeć z wybraną instytucją finansową zamieszczoną w ewidencji PPK, umowę o zarządzanie środkami finansowymi pracowników zgromadzonymi w ramach PPK. W umowie o zarządzanie PPK pracodawca będzie mógł wskazać wysokość wpłat dodatkowych finansowanych przez siebie dla poszczególnych grup pracowników. Wpłata podstawowa, obciążająca pracodawców, będzie wynosić 1,5% wynagrodzenia danego pracownika. Wpłata dodatkowa może wynosić do 2,5% wynagrodzenia. Łącznie część finansowana przez pracodawcę nie będzie mogła przekroczyć 4%. Co istotne, wysokość wpłaty dodatkowej, finansowanej przez pracodawcę będzie mogła być różnicowana ze względu na długość okresu zatrudnienia albo w oparciu o postanowienia regulaminu wynagradzania lub układu zbiorowego pracy. Wpłata dodatkowa pracodawcy stanie się zatem dodatkowym bonusem w systemie wynagradzania pracowników, do którego trzeba będzie stosować przepisy równościowe prawa pracy.
Obok umowy o zarządzanie, pracodawcy będą zawierać w imieniu i na rzecz swoich pracowników umowy o prowadzenie PPK. Umowa o prowadzenie PPK będzie zawierana dopiero po upływie trzeciego miesiąca zatrudnienia. Okres wyczekiwania został celowo wprowadzony po to, aby pracodawcy nie musieli zawierać umów o prowadzenia PPK w imieniu pracowników zatrudnionych bądź to na okres próbny, bądź na bardzo krótki okres. Gdyby pracodawca nie dopełnił obowiązku zawarcia indywidualnej umowy o prowadzenie PPK, zawarcie tej umowy nastąpi automatycznie, na warunkach zawartej umowy „głównej” o zarządzanie PPK. Dla pracodawcy opieszałość może jednak wiązać się z poważnymi konsekwencjami prawnymi.
Dopłaty roczne
Na środki pracownika gromadzone w PPK będą składać się nie tylko pracownik i pracodawca, ale także państwo. Rząd proponuje dokonywanie dopłat rocznych z budżetu dla tych uczestników PPK, którzy w danym roku kalendarzowym zgromadzą na rachunku kwotę równą co najmniej kwocie wpłat podstawowych (2%) od kwoty stanowiącej 6-krotność minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku. Dla najmniej zarabiających uczestników programu będzie to oznaczać konieczność pozostawania w zatrudnieniu i uczestniczenie w PPK przez co najmniej pół roku.
Własność środków w PPK
Projekt ustawy mocno podkreśla, że środki zgromadzone w PPK stanowią własność prywatną uczestnika. Ma to w zamyśle zapobiec temu, co stało się z OFE. Choć środki w PPK mają być środkami prywatnymi, to jednak uczestnik programu nie będzie miał swobody w ich rozdysponowywaniu i korzystaniu z nich. To w jaki sposób i kiedy pracownik będzie mógł ze swoich oszczędności skorzystać, będzie regulowała ustawa.
Wniosek o wypłatę środków uczestnik PPK będzie mógł złożyć dopiero po osiągnieciu 60 roku życia. A i wówczas nie otrzymamy naszych środków w całości. Jednorazowa wypłata nie będzie mogła przekroczyć 25% środków zgromadzonych w ramach PPK. Pozostałe 75% będzie wypłacane w co najmniej 120 ratach miesięcznych.
Projektodawca przewiduje możliwość wspólnego pobierania środków zgromadzonych w PPK przez małżonków, w ramach tzw. świadczenia małżeńskiego. Warunkiem, aby móc pobierać takie świadczenie jest to, aby obydwoje małżonkowie mieli zawarte umowy o prowadzenie PPK z tą samą wybraną instytucją finansową i każde z nich miało ukończone 60 lat. Świadczenie małżeńskie również ma być wypłacane w co najmniej 120 miesięcznych ratach.
Wcześniejsze skorzystanie ze środków PPK będzie możliwe tylko w kilku przypadkach, np. w celu pokrycia wkładu własnego w związku z zaciągnięciem kredytu na budowę budynku mieszkalnego lub w przypadku poważnego zachorowania uczestnika PPK, jego małżonka lub dziecka.
Odpowiedzialność karna
Projekt ustawy przewiduje surową odpowiedzialność karną za nierealizowanie obowiązków z niej wynikających. Pracodawca lub osoba go reprezentująca, za niedopełnienie obowiązku zawarcia umowy o zarządzanie PPK będzie podlegał grzywnie w wysokości do 1,5% funduszu wynagrodzeń w roku obrotowym poprzedzającym nałożenie grzywny. Natomiast za nie zawarcie w imieniu i na rzecz pracownika umowy o prowadzenie PPK w przewidzianym terminie, w przypadku niedokonywania wpłat do PPK lub nieprowadzenia dokumentacji związanej z obliczaniem PPK, grzywna może wynieść od 1 tys. do 1 mln PLN.
