Wynagrodzenia - co nas czeka w 2023 roku?

W artykule posłużymy się prognozami Komisji Europejskiej i Narodowego Banku Polskiego, które zostały opublikowane w listopadzie 2022 roku w odstępstwie kilku dni. Autorzy zastrzegli, że ze względów geopolitycznych prognozy na 2023 rok obarczone są dużą niepewnością. Komisja Europejska przygotowała swoje projekcje przy założeniu, że sytuacja geopolityczna nie ulegnie pogorszeniu, ale też nie dojdzie do jej poprawy. Będą utrzymane sankcje wobec Rosji, sytuacja na rynku energii pozostanie napięta, ale UE uniknie deficytu dostaw (głównie z Rosji), a działania Europejskiego Banku Centralnego będą stabilizowały sytuację na rynkach finansowych. Analitycy Narodowego Banku Polskiego przygotowali natomiast swoje prognozy przy założeniu niezmienionych stóp procentowych NBP, uwzględniające dane dostępne do 21 października 2022 roku oraz informacje o planowanych zmianach legislacyjnych ogłoszonych do 7 listopada 2022 roku.

Bezrobocie i zatrudnienie

Osłabienie aktywności gospodarczej w większości krajów spowoduje niewielki wzrost bezrobocia. Według prognoz Komisji Europejskiej stopa bezrobocia w całej Unii Europejskiej liczona według BAEL wzrośnie z historycznie niskiego poziomu 6,2% w 2022 do 6,5% w 2023 roku. Najwyższe bezrobocie wystąpi w Hiszpanii, tam według projekcji wyniesie 12,7%. Wysokie bezrobocie odczują również mieszkańcy Grecji – stopa bezrobocia wyniesie tam 12,6%. Warto również zwrócić uwagę na znaczny prognozowany wzrost bezrobocia na Litwie (z 6% w 2022 do 7,1% w 2023), w Czechach (z 2,7% w 2022 do 3,3% w 2023), Dani (z 4,5% w 2022 do 5,5% w 2023) i Holandii (z 3,7% w 2022 do 4,3% w 2023).
Według Komisji Europejskiej w 2023 roku stopa bezrobocia w Polsce wyniesie 3% wobec 2,7% w 2022 roku. Prognozy zawarte Raporcie o inflacji NBP są nieco mniej optymistyczne. W pierwszym kwartale 2023 roku stopa bezrobocia wyniesie 3,1%, a pod koniec roku wzrośnie do poziomu 4%. Liczba pracujących w 2023 roku spadnie o 0,9%. W kolejnych kwartałach, wraz z silnym spowolnieniem krajowej aktywności gospodarczej, popyt na pracę będzie ulegał dalszemu osłabieniu. Projekcja NBP z listopada 2022 roku zakłada stopę bezrobocia wynoszącą 4,6% i spadek pracujących (r/r) o 1,6% w 2024 roku.

Wynagrodzenia – pracodawcy nie zrekompensują pracownikom wysokiej inflacji

W 2023 roku, głównie ze względu na wysoką inflację i relatywnie dobrą sytuację na krajowych rynkach pracy, nominalna dynamika wzrostu wynagrodzeń ma być wyższa w porównaniu do lat ubiegłych. Prognozowany nominalny wzrost wynagrodzeń w Unii Europejskiej ma wynieść 5,2% (w 2021 dynamika wyniosła 4,6%). W Polsce przewiduje się wzrost wynoszący 10,4%.

Zgodnie z prognozą, średnioroczna inflacja w Unii Europejskiej w 2023 roku wyniesie 7%, a w Polsce 13,8%. Pracodawcy nie zrekompensują pracownikom wysokiej inflacji podwyżkami wynagrodzeń – dynamika wynagrodzeń w ujęciu realnym w większości krajów pozostanie ujemna. W ostatnich miesiącach inflacja rosła z powodu rosnących cen surowców, rosnących kosztów produkcji i relatywnie wysokiego popytu, co pozwalało przedsiębiorstwom przenosić koszty na konsumentów. W dwuletniej perspektywie, oczekuje się, że inflacja utrzyma się w większości państw na podwyższonym poziomie, głównie ze względu na wzrost cen energii, jednak w 2024 roku w większości krajów nie będzie wyższa od wzrostu płac.

Dynamika PKB osłabnie

W 2022 roku dynamika PKB w całej UE spowolniła. Spadek aktywności gospodarczej wystąpi również w pierwszym kwartale w 2023 roku. Oczekuje się, że zimą strefa euro oraz większość państw członkowskich doświadczy technicznej recesji. Według projekcji wzrost ma przyspieszyć wiosną, w miarę jak inflacja zacznie spadać.
Według projekcji Komisji Europejskiej gospodarka Unii Europejskiej wzrosła o 3,3% w 2022 roku (wobec 5,2% w 2021 roku). W 2023 roku średnioroczna dynamika wzrostu PKB ma wynieść zaledwie 0,3%. W 2022 roku największy wzrost spośród krajów Europy odnotuje Irlandia (3,2%) i Malta (2,8%). W Polsce wskaźnik ma być wyższy niż średnia unijna i wynieść 0,7%.

Komisja Europejska przewiduje również znaczny spadek wydajności pracy (mierzonej wielkością PKB przypadającą na 1 zatrudnionego) we wszystkich krajach Wspólnoty. Wskaźnik dla Unii Europejskiej w 2023 ma wynieść 0,2% wobec 1,4 w 2022 roku i 3,9% w 2021 roku. Zgodnie z teorią ekonomii, wydajność i dynamika wynagrodzeń powinny być zbieżne. Z przedstawionych wyżej danych wyłania się obraz wysokiej nominalnej dynamiki wynagrodzeń przy jednoczesnym niskim wzroście PKB i wydajności pracy. Jest to niekorzystna sytuacja, w której wysoki wzrost płac jest spowodowany presją płacową (w 2022 roku i 2023 prawdopodobnie wynikającą z wysokiej inflacji), a nie wzrostem produktywności. Według projekcji KE na kolejne lata, sytuacja ta ma się utrzymać w dłuższej perspektywie.

Prognozy dla Polski

Zgodnie z Raportem o inflacji NBP podwyżki wynagrodzeń rok do roku w 2023 roku wyniosą 12,8% w pierwszym kwartale i 10,3% w ostatnim. W pierwszym i drugim kwartale 2023 roku dynamika wynagrodzeń będzie niższa od inflacji, w trzecim zrówna się z nią, a w ostatnim będzie wyższa. Dane NBP pokazują również znaczny spadek wydajności pracy, która w pierwszym kwartale 2023 ma wynieść -0,3%.

Według Raportów Płacowych Sedlak & Sedlak - jesień/zima 2022 pracodawcy planują przyznać podwyżki wynoszące ok. 7-9% w zależności od szczebla, którego dotyczą.

Warto również wspomnieć, że w 2023 roku w Polsce zostanie podniesiona dwukrotnie płaca minimalna. Od stycznia minimalne wynagrodzenie będzie wynosić 3 490 PLN brutto. Kolejny wzrost nastąpi w lipcu. Wtedy płaca minimalna osiągnie wysokość 3 600 PLN brutto.
Według prognoz, w latach 2023-2025, wraz z ograniczeniem tempa wzrostu gospodarczego, wzrostem stopy bezrobocia i spadkiem inflacji, dynamika wynagrodzeń w większości krajów stopniowo się obniży, choć pozostanie na relatywnie wysokim poziomie – wciąż wyższym od wydajności pracy.