Wynagrodzenia w polskiej armii w 2009 roku - część II

Żołnierze zawodowi, oprócz uposażenia zasadniczego oraz dodatków: specjalnego, służbowego i za długoletnią służbę (te kwestie opisano w części I opracowania), mają również prawo do wielu innych należności pieniężnych. Przysługują im:

• zasiłek na zagospodarowanie,
• dodatkowe uposażenie roczne,
• nagrody i zapomogi,
• nagrody jubileuszowe,
• należności za podróże i przeniesienie,
• gratyfikacja urlopowa,
• dodatkowe wynagrodzenie,
• należności zwolnieniowe,
• należności z tytułu pełnienia służby poza granicami państwa.

Podstawowe zapisy, dotyczące opisanych powyżej należności, zawiera ustawa z dnia 11 września 2003 o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, a szczegóły są regulowane przez odpowiednie rozporządzenia ministra obrony narodowej. Ich spis przedstawiono w bibliografii niniejszego artykułu.

Zasiłek na zagospodarowanie

Przysługuje on wszystkim żołnierzom pełniącym stałą służbę, a także tym, którzy podpisali kontrakt na pełnienie przynajmniej pięcioletniej służby terminowej. Jest on wypłacany jednokrotnie, w dniu objęcia obowiązków. Jego wysokości odpowiada jednomiesięcznemu wynagrodzeniu zasadniczemu żołnierza, powiększonemu o stałe dodatki.

Dodatkowe uposażenie roczne

Jego przyznanie oraz wysokość są uwarunkowane okresem pełnienia służby w roku kalendarzowym.



Dodatkowe uposażenia roczne jest standardowo wypłacane w pierwszym kwartale roku następnego. Gdy żołnierz zostaje zwolniony w ciągu roku i ma w nim prawo do tego dodatku, wtedy otrzyma go w dniu zwolnienia.

Nagrody i zapomogi

Nagrody przyznawane są żołnierzom zawodowym przede wszystkim za przejawianie inicjatywy na służbie oraz wykonywanie zadań wymagających szczególnie dużego nakładu pracy. Przy decyzji o przyznaniu nagrody bierze się również pod uwagę wysokie wyniki w służbie, odpowiedzialność i rzetelność żołnierza, a także rodzaj zadań wykonywanych poza zwykłymi obowiązkami służbowymi.

Zapomogi przyznaje się w przypadku wystąpienia zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, choroby lub śmierci członka rodziny oraz zdarzeń, które istotnie pogarszają warunki życia żołnierza i jego rodziny. Zapomogi mogą być przyznawane również małżonkowi, dzieciom lub rodzicom żołnierza, który zginął lub zaginął podczas pełnienia obowiązków służbowych.

Nagrody jubileuszowe

O ile nagrody jubileuszowe niższych stopni nie są szczególnie imponujące i wynoszą około 10 000 PLN, o tyle nagroda przyznawana po 40 latach służby może być i zazwyczaj jest warta ponad 50 000 PLN.



Do okresu czynnej służby wojskowej, który jest podstawą wyznaczenia wysokości nagrody, wlicza się również:

• okres służby w Policji, Straży Granicznej, Biurze Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Więziennej, Służbie Celnej, Urzędzie Ochrony Państwa, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego,
• zakończone okresy zatrudnienia, wykonywanego w pełnym wymiarze czasu pracy (również w sferze cywilnej)
• okres ukończonych studiów wyższych.

Należności za przeniesienie…

Przeniesienie służbowe żołnierza to wyznaczenie go do pełnienia służby na stanowisku poza miejscowością, w której dotychczas pełnił służbę, bądź też zmiana stałego miejsca alokacji jednostki wojskowej, do której przypisany jest żołnierz. Gdy zajdą takie okoliczności wtedy przenoszonemu wojskowemu przysługuje całkiem rozbudowany dodatek, złożony z kilku składników:

1. Na pokrycie kosztów przejazdu do nowego miejsca zamieszkania żołnierz i jego rodzina otrzymują ryczałt, który oblicza się uwzględniając ceny biletu za przejazd pociągiem pospiesznym w drugiej klasie.
2. Za czas przejazdu, a także pierwszą dobę pobytu w nowym miejscu rodzinie żołnierza i jemu samemu przysługuje dieta.
3. Żołnierzowi przysługuje również zasiłek osiedleniowy, jeśli przesiedla się on do nowego miejsca pełnienia służby. Jest to połowa najniższego uposażenia. Gdy żołnierz przesiedla się z rodziną wtedy przysługuje mu 250% najniższego wynagrodzenia.
4. Żołnierz może również liczyć na zwrot kosztów przewozu urządzenia domowego (na podstawie rachunku)

Jeśli żołnierz został przeniesiony służbowo, a rodzina nie przesiedliła się wraz z nim, wtedy wojskowemu przysługuje dodatek za rozłąkę. Warunkiem jest to, że rodzina mieszka w miejscowości, do której żołnierz nie dotrze codziennymi, publicznymi środkami transportu. Dodatek ten jest wypłacany za każdy miesiąc pełnienia służby w nowym miejscu, a jego wartość to 18-krotność stawki diety dla osób odbywających krajowe podróże służbowe. Obecnie więc zasiłek ten wynosi 414 PLN miesięcznie.

… i podróże służbowe

Żołnierz może liczyć na dodatkowe wynagrodzenie, gdy udaje się w podróż służbową. Otrzymuje on wtedy dietę na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 roku. W czasie podróży krajowej jest to 23 PLN za dobę. Jeśli zaś celem podróży jest inny kraj, wtedy diety przyznawane są zgodnie z załącznikiem do powyższego rozporządzenia. I tak na przykład żołnierz w podróży służbowej do Angoli otrzyma 51 USD za dobę, do Chin 46 USD, do Francji 45 EUR, do Kambodży 42 USD. Lista uwzględnia 109 krajów świata. Gdy żołnierz w ramach podróży służbowej odbywa całodobowe ćwiczenia na poligonie wtedy przysługuje mu 125% standardowej diety.
Oprócz diety wojskowy dostaje również zwrot kosztów podróży, noclegów, dojazdu środkami komunikacji miejscowej oraz innych poniesionych, niezbędnych i udokumentowanych wydatków.

Gratyfikacja urlopowa

Raz w roku ma do niej prawo żołnierz, jego małżonek oraz dzieci. Jej wysokość to 30% najniższego uposażenia żołnierza zawodowego, czyli aktualnie 750 PLN na każdą osobę.

Wynagrodzenie dodatkowe

Na jednorazowy okres nie dłuższy niż 15 miesięcy dowódca może powierzyć żołnierzowi dodatkowo pełnienie obowiązków na "stanowisku nieobsadzonym lub obsadzonym, na którym wyznaczony żołnierz (a także pracownik wojska) czasowo nie wykonuje zadań służbowych". Innymi słowy, żołnierz może pełnić zastępstwo. Wtedy z tego tytułu przysługuje mu dodatkowe wynagrodzenie. Jego wartość przedstawia tabela 3.



Dodatkowe wynagrodzenie żołnierz otrzyma również za wykonywanie czynności wykraczających poza zwykłe obowiązki służbowe. Ich lista jest całkiem pokaźna, a wysokość dodatkowego wynagrodzenia bardzo zróżnicowana i waha się od kilkunastu do ponad tysiąca złotych za godzinę pracy. Czasami wynagrodzenie dodatkowe jest po prostu określone w rozporządzeniu, a czasami jego wyliczenie jest bardziej skomplikowane (choćby w przypadku wykonywania lotów próbnych) i uwzględnia wiele czynników, w tym przede wszystkim ryzyko. Wysokość wynagrodzenia jakie przysługuje za wykonywanie czynności wykraczających poza zwykłe obowiązki służbowe określa rozporządzenie ministra obrony z dnia 7 kwietnia 2004 (Dz. U. Nr 108, poz. 1141). Ich wykaz obejmuje:

• prowadzenie przewodów doktorskich lub habilitacyjnych, a także opracowanie recenzji w tychże przewodach,
• udział w postępowaniach o nadanie tytułów naukowych profesorów,
• opracowanie opinii na wniosek Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów,
• pełnienie dyżurów medycznych w zakładach opieki zdrowotnej MON oraz pozostawanie w gotowości do udzielania świadczeń w tychże zakładach,
• zajęcia dydaktyczne organizowane w ramach szkolenia i doskonalenia zawodowego,
• wykonywanie lotów próbnych samolotem i śmigłowcem,
• wykonywanie prac przygotowawczych do lotów próbnych,
• wykonywanie doświadczalnych lub próbnych skoków ze spadochronem,
• wykonywanie prób sprzętu wysokościowego w powietrzu,
• przeprowadzanie nurkowań doświadczalnych i wykonywanie prób nowego sprzętu nurkowego,
• testowanie nowych technologii prac podwodnych,
• uczestnictwo w próbach morskich okrętów,
• dyżury bojowe pełnione w ramach systemu obrony NATO,
• wykonywanie czynności o charakterze stałym, związanych z zabezpieczeniem funkcjonowania jednostki wojskowej, pod warunkiem, iż wykonywanie tych czynności wynika z przepisów, w których nie określono prawa do wynagrodzenia lub nie ustalono jego wysokości...

Należności związane z pełnieniem służby poza granicami państwa

Żołnierz może zostać skierowany lub wyznaczony do pełnienia służby poza granicami państwa. W zależności od jej charakteru przysługuje mu różne wynagrodzenie. Oczywiście najwięcej emocji wzbudza zawsze wyjazd na misje zbrojne. Czy wojsko dba o to, by był on dla żołnierza opłacalny, a otrzymane wynagrodzenie rekompensowało podejmowane ryzyko – każdy musi ocenić sam. Należności żołnierzy skierowanych do pełnienia służby poza granicami kraju, biorących udział w konflikcie zbrojnym, zapobiegającym lub zwalczającym akty terroru, bądź wchodzącym w skład jednostek wzmacniających siły sojusznika składają się z:

• jednorazowej należności pieniężnej w wysokości najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego, czyli w 2009 roku 2 500 PLN,
• należności pieniężnych z tytułu zagranicznej podróży służbowej w wysokości 25% lub 50% stawki diety ustalonej dla państwa pobytu,
• dodatku wojennego,
• należności zagranicznej.

Co szczególnie ważne, żołnierz będący na misji zbrojnej otrzymuje cały czas, dodatkowo comiesięczne uposażenie zasadnicze, które przysługiwałoby mu w kraju.

Dodatek wojenny

Jego wysokość to 3 do 5% najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego. (według stanu na 07.2009 będzie to więc od 75 do 125 PLN). Najniższa stawka przysługuje za każdy dzień pobytu w strefie działań wojennych lub wykonywanie obowiązków służbowych na terytorium bezpośrednio sąsiadującym z tą strefą. Wyższy dodatek wojenny należy się żołnierzowi za każdy dzień przebywania w strefie działań wojennych, jeśli w tym dniu wykonywał on zadania związane z:

• bezpośrednim udziałem w akcjach o charakterze bojowym,
• akcjami zapobiegania aktom terroryzmu lub ich skutkom,
• pełnieniem służby patrolowej, ochronnej lub udziałem w konwojach.

Należność zagraniczna

Oprócz przysługującego uposażenia zasadniczego, należność zagraniczna jest podstawą wynagrodzenia żołnierza wyjeżdżającego na misje zbrojne do innego kraju. Jej wysokość jest uzależniona od stopnia etatowego stanowiska służbowego i ustalana jest jako krotność najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego. Generał broni otrzyma dodatkowo nawet 15 000 PLN miesięcznie, a szeregowy 3 750 PLN.



Należności zagraniczne mogą zostać dodatkowo podwyższone. Takie decyzje leżą w kompetencjach Ministerstwa Obrony Narodowej lub dowódcy kontyngentu wojskowego. W gestii MON pozostaje zwiększenie należności od 20 do 70% najniższego uposażenia zasadniczego (od 500 do 1750 PLN), gdy w rejonie misji występują warunki zagrożenia życia lub zdrowia. Przykładowo żołnierze z Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Afganistanie otrzymują od MON maksymalne zwiększenie należności zagranicznej, czyli dodatkowe 1 750 PLN miesięcznie. Z kolei dowódca kontyngentu może przyznać od 250 do 750 PLN miesięcznie żołnierzom, którzy biorą udział w akcjach bojowych, zapobiegają terroryzmowi lub biorą udział w patrolach i konwojach.

Żołnierze zajmujący się oczyszczaniem terenu działań z materiałów wybuchowych i unieszkodliwiający te materiały otrzymują dodatkowo za każdy dzień 1% najniższego uposażenia zasadniczego, czyli 25 PLN.

Należności pieniężne związane ze zwolnieniem ze służby.

Żołnierzowi, który kończy swoją służbę przysługuje przede wszystkim odprawa. Jest ona uzależniona od okresu trwania czynnej wojskowej służby zawodowej.



Tak więc odprawa generała z dwudziestopięcioletnim stażem może wynieść nawet ponad 100 000 PLN.

W szczególnych przypadkach może zostać wypłacone 50% odprawy, jak również może ona nie zostać wypłacona w ogóle. Są to jednak sytuacje jednostkowe, takie jak zrzeczenie się obywatelstwa polskiego, zwolnienie z powodu nieusprawiedliwionych nieobecności lub degradacji bądź utraty stopnia.

Oprócz odprawy żołnierzowi, który pełnił czynną służbę wojskową bez przerwy przez co najmniej 15 lat, przysługuje również świadczenie pieniężne przez jeden rok od zwolnienia ze służby. Zazwyczaj wypłacane jest ono co miesiąc w wysokości ostatniego zasadniczego wynagrodzenia, powiększonego o stałe dodatki. Na wniosek żołnierza, może on otrzymać całą kwotę dodatku jednorazowo. Gdy świadczenie to zbiegnie się w czasie ze świadczeniem emerytalnym wtedy żołnierz musi wybrać jedno z nich.

Żołnierz jak chce, to zarobi

Znając wszystkie najważniejsze informacje na temat wynagradzania żołnierzy zawodowych, na pytanie o to, czy armia oferuje wynagrodzenia zachęcające do wstąpienia w jej szeregi można zaryzykować odpowiedź twierdzącą. Stawki oferowane wojskowym są konkurencyjne w stosunku do sfery cywilnej. System wynagrodzeń i ustalanie ich wartości jest dość skomplikowany, wbrew pozorom jest to jednak jego zaleta. Dzięki temu premiuje on wiele działań, typowych dla służby w wojsku i obejmuje ogół sytuacji, z jakimi spotyka się żołnierz. Choć czasem jest on źródłem delikatnych absurdów, to jednak żołnierz może być pewien, iż jego praca oraz zadania, których się podejmuje, będą wynagrodzone.